”සමාන්තර ආනයන (parallel imports) සමඟ මතුව ඇති අභියෝග මධ්‍යයේ වැට් බදු වැඩි කිරීම ගැන නැවත සිතා බලන්න”
– ජංගම දුරකතන ආනයනකරුවන් ශ්රී ලංකා රජයෙන් ඉල්ලා සිටියි –
එකතු කළ අගය මත බද්දෙන් (VAT) නිදහස් කිරීමේ ලැයිස්තුවෙන් ජංගම දුරකථන ඉවත් කිරීමට රජය ගෙන ඇති තීරණය පිළිබඳව ශ්රී ලංකාවේ බලයලත් ජංගම දුරකථන ආනයනකරුවන් දැඩි කනස්සල්ලට පත්ව සිටියි. මීට අමතරව, 2024 ජනවාරි 1 වැනි දින සිට වැට් බද්ද 15% සිට 18% දක්වා එකවර වැඩි කිරීමට නියමිත අතර මෙම කාරණා කර්මාන්තයට සහ රටට සැලකිය යුතු බලපෑමක් එල්ල කරයි. මුහුණ දී ඇති දුෂ්කරතා සැලකිල්ලට ගෙන මෙම යෝජනා නැවත සලකා බලන ලෙස ආනයනකරුවන් බලධාරීන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියි.
මෙම වැට් බදු ඉහළ නැංවීමේ වකවානුව මෙරට බලයලත් ජංගම දුරකථන ආනයනකරුවන්ට වඩාත් බලපෑම්කාරී වෙයි. සමාන්තර ආනයන (parallel imports) අභියෝගවලට ඵලදායී විසඳුම් සෙවීම සඳහා මෙම සමාගම් ශ්රී ලංකා විදුලි සංදේශ නියාමන කොමිෂන් සභාව (TRCSL) සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කරනු ඇත. සමාන්තර ආනයන (parallel imports), හෝ ව්‍යාජ වෙළඳපල භාණ්ඩ යනු වෙළඳ භාණ්ඩ හිමිකරුගේ අනුමැතියකින් තොරව සන්නාමගත නිෂ්පාදන ආනයනය කිරීම සහ විකිණීමයි. මෙම ගැටළුව දැනටමත් ශ්රී ලංකාවේ නීතිවිරෝධී මාර්ග හරහා රුපියල් බිලියන 3.1 (USD මිලියන 9.4) ක බදු ආදායමක් අහිමි වීමටත්, රුපියල් බිලියන 31.6 (USD මිලියන 96) විදේශ විනිමය පිටතට ගලා යාමටත් හේතු වී ඇත.
හදිසි වැට් බදු වැඩිවීමත් සමඟ මෙම පාඩුව රුපියල් බිලියන 11.9 දක්වා ඉහළ යනු ඇතැයි ඇස්තමේන්තු කර ඇති අතර, නීතිවිරෝධී ආනයනවලින් බදු ආදායම් අහිමිවීමේ සැලකිය යුතු වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි. මීට අමතරව, අව්‍යාජ භාණ්ඩවල ඉහළ මිල ගණන් හේතුවෙන් සමාන්තර ආනයන (parallel imports) නිෂ්පාදන මිල දී ගැනීම වැඩි වන අතර ඒ නිසා නීත්‍යානුකූල ආනයනවලින් ලබන බදු ආදායමෙන් රුපියල් බිලියන 2.5 ක පාඩුවක් සිදුවිය හැකිය.
මෙහි ප‍්‍රතිවිපාක ලෙස සෘජු රැුකියා අවස්ථා 10,000කට අධික සංඛ්‍යාවක් දැන් අවදානමට ලක්ව ඇති අතර, කර්මාන්තය මත යැපෙන පවුල් සඳහා රතු එළියක් දල්වමින් සැපයුම්, මුද්‍රණ, වෙළඳනාම, ප‍්‍රචාරණ යනාදී කටයුතුවල නියැලී සිටින 15,000 කට වැඩි පිරිසකට සෘණාත්මක බලපෑම් එල්ල කරයි. මෙලෙස ප‍්‍රතිපත්ති වෙනස් කිරීම වෙළඳපල සංවර්ධනය සඳහා වන සෘජු විදේශ විනිමය ආයෝජන අවදානමට ලක් කරයි. එපමණක් නොව, සමාන්තර ආනයන (parallel imports) හරහා නොදන්නා උපාංග හඳුන්වාදීම ජාතික ආරක්ෂාවට තර්ජනයක් විය හැකි අතර, මෙම නිෂ්පාදන අධීක්ෂණය කිරීම ද අභියෝගාත්මක වේ.
බලයලත් ජංගම දුරකතන ආනයනකරුවන් සෙලියුලර් සහ ඉලෙක්ට්‍රොනික උපාංග වැට් බද්දෙන් නිදහස් කරන ලද ලැයිස්තුවෙන් ඉවත් කිරීම සහ වැට් බදු වැඩි කිරීම පිළිබඳව කනස්සල්ලෙන් පසුවන අතර සමාන්තර ආනයන (parallel imports) ගැටලූව විසඳීමට නීත්‍යානුකූල ආනයනකරුවන් විසින් දරන උත්සාහයන් අවධාරණය කරයි.
කර්මාන්ත ප‍්‍රමුඛයින් ප‍්‍රායෝගික අදහස් යෝජනා ඉදිරිපත් කර ඇති අතර සමාන්තර ආනයන ගැටලූවට විසඳුම් සෙවීම සඳහා TRCSL සමඟ ක‍්‍රියාකාරීව කටයුතු කරයි. මෙම විසඳුම් අතර දැනටමත් භාවිතයේ පවතින සමාන්තර ආනයන (parallel imports) උපාංග ලියාපදිංචි කිරීම සඳහා නාමික ගාස්තුවක් යෝජනා කිරීම, සංචාරකයින්ගේ වීසා කාල සීමා සඳහා සංචාරක සිම්පතක් හඳුන්වා දීම සහ ජංගම දුරකතන ජාලාවලින් ලියාපදිංචි නොවූ IMEI ලැයිස්තුගත කිරීම ඇතුළත් වේ. සමාන්තර ආනයන (parallel imports) මගින් එල්ල වන අභියෝගවලට මුහුණ දීම, නියාමන අනුකූලතාව සහතික කිරීම සහ කර්මාන්ත අවශ්‍යතා සහ නියාමන අවශ්‍යතා සමතුලිත කරන ප‍්‍රතිපත්ති සංවර්ධනය කිරීම මෙම මුල පිරීම්වල අරමුණයි. කෙසේ වෙතත්, ජංගම දුරකථන ආනයන කර්මාන්තය TRCSL සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කරන අතරතුර හදිසියේ ඉහළ වැට් බදු ප‍්‍රතිශතයක් පැනවීම දැඩි කනස්සල්ලට කරුණකි. පකිස්ථානය සහ නේපාලය වැනි රටවල ද මෙවැනිම තත්වයන් නිරීක්ෂණය වී ඇත.
බදු පැනවීමට පෙර සමාන්තර ආනයන (parallel imports) පාලනය කිරීමට ඵලදායී පියවර නොගැනීම නීත්‍යානුකූල ආනයනවලට බලපාන අතර රාජ්‍ය ආදායමට ද සැලකිය යුතු අලාභයක් ඇති කරයි. කර්මාන්තයට තවත් බදු එකතු කිරීමට පෙර ශ්රී ලංකා රජය සමාන්තර ආනයන (parallel imports) ගැටලූව සඳහා විසඳුමක් ලබාදීමේ අවශ්‍යතාවය පිළිබඳව බලයලත් ජංගම දුරකතන ආනයනකරුවන් අවධාරණය කරයි. කර්මාන්තයේ අවශ්‍යතා සහ රජයේ මූල්‍ය යහපැවැත්ම ආරක්ෂා කිරීම සඳහා මෙම පියවර ඉතා වැදගත් වේ.
2023 දෙසැම්බර් 1 වන දින, TRCSL, ප‍්‍රධාන ජංගම සන්නාම සහ බලයලත් ආනයනකරුවන් සමඟ ඒ පිළිබඳව රැස්වීමක් පැවැත් වූ අතර ජංගම දුරකථන ආනයනකරුවන් නියෝජනය කරමින් Samsung වෙතින් තුෂාර රත්නවීර සහ චමින්ද සිල්වා, Gnext වෙතින් රජීව් ගුණරත්න සහ චාල්ස් විජේසූරිය, JKOA වෙතින් ප‍්‍රසන්න වීරකෝන්, Abans වෙතින් චතුර ජයවර්ධන සහ ෂා බුලත්සිංහල සහ Vivo වෙතින් ගුරුබරන් සහ සංකේත් ගිහාන් යන මහත්ම මහත්මීන් ඊට සහභාගී විය.
වැට් බදු පිළිබඳ නිවේදනය කිරීමට පෙර ශ්රී ලංකාවේ බලයලත් ජංගම දුරකතන ආනයනකරුවන්ගේ ගැටළු TRCSL වෙත දැනුම් දුන් අතර ඔවුන් රජයෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ සමාන්තර ආනයන (parallel imports) ගැටළු සඳහා ඵලදායී විසඳුම් ලබාදීමට කටයුතු කරමින්, VAT නිදහස් ලැයිස්තුවෙන් සෙලියුලර් උපාංග ඉවත් කිරීම පිළිබඳ නැවත සලකා බලන ලෙසයි.
දෙපාර්ශවයටම සහ රටේ පුරවැසියන්ට ප‍්‍රතිලාභ සැලසෙන සාධාරණ විසඳුමක් ලබාගැනීම සඳහා රජය සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට තමන් කැපවන බව ආනයනකරුවන් යළි යළිත් අවධාරණය කරයි.
